Antwoord kort: een exitpoll is een snelle peiling die direct na het stemmen bij gekozen stembureaus wordt gehouden om een vroege indicatie van de uiteindelijke uitslag te geven, maar het gaat om een beperkt, niet- willekeurige steekproef door selectieve stembureaus. Wat is een exitpoll
- Een exitpoll (stembuspeiling) vraagt kiezers die net hebben gestemd om opnieuw te stemmen of hun stem te bevestigen via een stembiljet met dezelfde opties als het officiële biljet. Het doel is snelle informatie over de verwachte uitslag en opkomst.
- Het verschil met reguliere peilingen is dat exitpolls geen willekeurige steekproef van de bevolking gebruiken, maar een selecte groep stembureaus. Van elke gekozen locatie wordt een deel van het publiek gevraagd mee te doen.
Hoe het uitgevoerd wordt
- Na sluiting van de stembureaus (meestal rond 21:00 uur) worden de resultaten van de exitpoll bekendgemaakt. Deelnemende bureaus leveren anoniem teruggebrachte stembiljetten in, waarna de voorlopige telling snel kan worden gemaakt.
- Het aantal deelnemende stembureaus en kiezers kan per verkiezing variëren; voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2025 werden tientallen stembureaus geselecteerd (bijv. around 65) en tienduizenden tot ruim honderdduizenden kiezers contributeerden aan de exitpolls. Deze aantallen geven een schatting, geen definitieve uitslag.
Nauwkeurigheid en beperkingen
- Exitpolls leveren doorgaans een betrouwbare indicatie van de uiteindelijke verdeling van stemmen, maar zijn minder precies dan de volledigetelling van alle stemmen. Dit komt door de niet-w Willekeurige aard van de steekproef en regionale variaties tussen stembureaus. Verificatie gebeurt vaak met vergelijking met eerdere verkiezingen en officiële stemresultaten zodra die binnen zijn.
- Publieke uitzendingen (bijv. NOS en RTL in Nederland) presenteren meestal de exitpoll-uitslag op basis van de bij de exitpoll betrokken stembureaus.
Waarom mensen een exitpoll accepteren en hoe betrouwbaarheid wordt verhoogd
- Exitpolls bieden het publiek een vroege indruk van de verkiezingsuitslag en opkomst, waardoor media snel een beeld kunnen schetsen zodra stembureaus sluiten.
- Om betrouwbaarheid te verbeteren worden eerdere verkiezingsresultaten per stembureau meegewogen en nieuwe data vergeleken met historische patronen. Zo wordt de kans op systematische bias beperkt.
Als je wilt, kan ik ook een korte samenvatting geven per partij of per regio zoals die in de recente exitpolls wordt gerapporteerd. Laat weten welke details je interesse hebben.